SURİYE’DE DİKKAT ÇEKEN AN: DIŞİŞLERİ BAKANI HAKAN FİDAN’IN AÇIKLAMASI NEDEN YARIM KALDI?

Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın Suriye’de gerçekleştirdiği resmi temaslar sırasında yaptığı basın açıklamasının beklenmedik biçimde yarıda kesilmesi, yalnızca diplomatik çevrelerde değil, uluslararası basın ve kamuoyunda da geniş yankı uyandırdı. O anlara ilişkin görüntüler kısa sürede farklı mecralarda dolaşıma girerken, olayın perde arkasına dair çok sayıda yorum ve değerlendirme gündeme geldi. Bu gelişme, yalnızca teknik bir aksaklık olarak mı değerlendirilmelidir, yoksa bölgesel dengeler açısından daha derin bir anlam mı taşımaktadır? Konu, diplomasi dili, güvenlik protokolleri ve bölgesel hassasiyetler açısından çok yönlü biçimde ele alınmayı gerektirmektedir. SAHADA GERGİN DENGELER, MASADA KONTROLLÜ MESAJ Suriye, uzun yıllardır hem bölgesel hem de küresel güçlerin doğrudan ya da dolaylı müdahil olduğu en karmaşık kriz alanlarından biri olmayı sürdürüyor. Türkiye’nin bu coğrafyadaki diplomatik temasları ise sıradan ziyaretlerin ötesinde, yüksek güvenlik hassasiyeti taşıyor. Hakan Fidan’ın basın açıklaması sırasında yaşanan kesinti, ilk anda teknik bir sorun gibi görünse de, diplomasi çevrelerinde bu tür anların çoğu zaman önceden belirlenmiş güvenlik protokollerinin devreye girmesi anlamına geldiği biliniyor. Özellikle çatışma bölgelerinde yapılan açıklamalarda, risk analizleri anlık olarak güncellenmekte ve herhangi bir tehdit ihtimali oluştuğunda programlar anında değiştirilebilmektedir. DİPLOMATİK PROTOKOL VE GÜVENLİK BOYUTU Uluslararası diplomasi literatüründe, üst düzey yetkililerin kriz bölgelerinde yaptığı açıklamalarda güvenlik birimlerinin nihai söz hakkına sahip olduğu bilinen bir gerçektir. Bu tür durumlarda: İstihbarat birimlerinden gelen ani uyarılar, Bölgedeki güvenlik dengelerinin değişmesi, Alan güvenliğiyle ilgili risk analizleri, Zamanlama ve mekân güvenliği konuları basın faaliyetlerinin derhal sonlandırılmasına yol açabilir. Bu tür kesintiler, genellikle kamuoyuna açıklanmayan ancak devlet güvenliği açısından kritik kabul edilen bilgilerle ilgilidir. BÖLGESEL MESAJLAR VE ZAMANLAMA FAKTÖRÜ Dışişleri Bakanı Hakan Fidan’ın söz konusu açıklaması, Türkiye’nin Suriye politikası açısından hassas bir döneme denk gelmiştir. Bölgedeki askeri hareketlilik, diplomatik temaslar ve istihbarat trafiği göz önüne alındığında, yapılacak her açıklamanın hem sahadaki aktörler hem de uluslararası kamuoyu tarafından dikkatle analiz edildiği bilinmektedir. Bu nedenle açıklamanın kesilmesi, ‘söylenenler kadar söylenmeyenlerin de önemli olduğu’bir diplomatik refleks olarak değerlendirilmektedir. Devletler bazen mesajı yarım bırakarak dahi güçlü bir diplomatik sinyal verebilir. BİR GÜVENLİK TEDBİRİ Mİ, STRATEJİK BİR TERCİH Mİ? Uzmanlara göre yaşanan durum, olağanüstü bir krizden ziyade, kontrollü bir iletişim tercihi olarak okunmalıdır. Devlet aklı, bazı bilgilerin kamuoyu önünde değil, kapalı diplomatik kanallar aracılığıyla paylaşılmasını tercih edebilir. Bu tür durumlar, özellikle istihbarat geçmişi bulunan ve sahayı yakından tanıyan isimlerin yaptığı açıklamalarda daha sık görülmektedir. Hakan Fidan’ın geçmişi ve pozisyonu düşünüldüğünde, her kelimenin çok katmanlı bir anlam taşıdığı unutulmamalıdır. MESAJ KESİLDİ, ANLAM KAYBOLMADI Suriye’de yapılan açıklamanın yarıda kesilmesi, bir zafiyet değil; aksine devlet refleksinin doğal bir sonucudur. Bu tür anlar, diplomasi tarihinde sıkça rastlanan, ancak kamuoyunda her zaman merak uyandıran durumlardır. Türkiye’nin dış politikada izlediği çizgi, ani reflekslerden değil; kontrollü, hesaplanmış ve çok katmanlı stratejilerden beslenmektedir. Bu bağlamda yaşanan gelişme, bir iletişim kazası değil, bir güvenlik protokolünün sahaya yansıması olarak okunmalıdır. Bugün asıl mesele, açıklamanın neden kesildiğinden ziyade; Türkiye’nin bölgedeki varlığını hangi stratejik akılla sürdürdüğüdür. Ve bu sorunun cevabı, anlık görüntülerden değil, uzun vadeli devlet aklından okunmalıdır.