Hollanda’da İsrail’e ek yaptırım krizi: Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp istifa etti, NSC’li tüm isimler görevden çekildi 1TVTR — Cemal Peker

Hollanda’da İsrail’e ek yaptırım krizi: Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp istifa etti, NSC’li tüm isimler görevden çekildi 1TVTR — Cemal Peker Lahey/Amsterdam, 23 Ağustos 2025 Hollanda siyasi tarihinde istifa dalgası yaratan bir kırılma yaşandı. Geçici azınlık hükümetinin Dışişleri Bakanı Caspar Veldkamp, kabinede İsrail’e karşı almak istediği “anlamlı ek önlemler” üzerinde uzlaşı sağlanamaması nedeniyle 22 Ağustos akşamı görevinden ayrıldı. Veldkamp’ın istifasının hemen ardından, mensubu olduğu Yeni Sosyal Sözleşme (NSC) partisine bağlı beş bakan ile dört devlet sekreteri de hükümetten çekildiklerini açıkladı; toplam dokuz ismin ayrılmasıyla hükümet krizi derinleşti.  Olayın kısa kronolojisi 3 Haziran 2025: PVV’nin koalisyondan çekilmesiyle Schoof yönetimi fiilen çökmüş; hükümet seçimlere dek bakım (caretaker) biçiminde görev yapmaya devam etmişti.   22 Ağustos 2025 (akşam): Caspar Veldkamp kabine toplantısının ardından, İsrail’e karşı ek yaptırımlar için gereken desteği bulamadığını açıklayarak istifa etti.   22–23 Ağustos 2025: NSC üyesi diğer bakan ve dört devlet sekreteri de ardı ardına görevden çekildiklerini duyurdu; hükümetin manevra alanı sınırlı hale geldi.   Neden istifa edildi — Veldkamp’ın gerekçesi Veldkamp, kabinede ileriye dönük somut adımlar atılmasının engellendiğini, mevcut haliyle “İsrail üzerinde baskı kurmak için anlamlı ek önlemler alma imkânımın yetersiz olduğunu” gördüğünü belirtti. Lahey’de tartışma konusu olan önlemler arasında İsrail yerleşimlerinden gelen ürünlere ithalat yasağı, bazı üst düzey şahıslara seyahat kısıtlamaları ve belirli teknoloji/araştırma programlarına erişimin kısıtlanması gibi adımlar vardı. Bu öneriler kabinedeki diğer aktörlerden gerekli siyasi desteği alamadı.  Hangi aktörler çekildi; “dokuz bakan” tartışması Kamuoyunda “dokuz bakan istifa etti” ifadesi dolaşıyor. Resmi dağılıma bakıldığında NSC’nin hükümette 5 tam bakan ve 4 devlet sekreteri (junior minister) bulunduğu; istifa eden dokuz ismin bu kompozisyonu yansıttığı görülüyor. Bazı mecralar devlet sekreterlerini de “bakan” olarak aktardığı için sayı konusunda kafa karışıklığı yaşandı. Bu ayrımın netleştirilmesi önem taşıyor.  Siyasi arka plan — Schoof hükümeti, PVV çekilmesi ve seçim takvimi Hükümet zaten PVV’nin 3 Haziran’da çekilmesiyle zayıflamıştı; bunun sonucunda erken genel seçim 29 Ekim 2025e öne alındı. Çöküşün ardından başbakanlık koltuğunda bağımsız Dick Schoof’un bulunduğu geçici yönetim, kısıtlı yetkilerle ülkeyi seçimlere götürüyor. NSC’li toplu çekilme, geçici yönetimin işleyişini daha da zorlaştırıyor ve bakanlıklarda vekâlet mekanizmalarını devreye sokuyor.  Masadaki önlemler — Teknik ve hukuki boyut Hollanda’nın gündeme getirdiği ya da önerdiği önlemler şu ana başlıklarda toplandı: İthalat yaptırımları: İsrail yerleşimlerinde üretilen malların ithalatına yasak veya kısıtlama getirilmesi; uygulama teknik olarak Gümrük Birliği ve uluslararası ticaret hukuku çerçevesinde karmaşık prosedürler içerir ve AB koordinasyonunu gerektirir. Seyahat kısıtlamaları: Belirli kişilere (ör. aşırı sağcı bakanlar) yönelik giriş yasakları veya vize kısıtlamaları genişletilerek diplomatik izolasyon teknik olarak artırılabilir. Hollanda daha önce Itamar Ben-Gvir ve Bezalel Smotrich için giriş yasakları uygulamıştı; yeni adımlar bunun kapsamını genişletebilirdi.   AB düzeyinde koordinasyon ve program dışı bırakmalar: Avrupa Araştırma ve Teknoloji programlarına erişim kısıtlaması gibi tedbirler teknik ve hukuki tartışma doğurur; üye devlet koordinasyonu zorunlu.   Bu önlemler, tek başına bir ülkenin tek taraflı uygulayabileceği kadar basit değil; ticari ve hukuki itirazlar, AB içi ortak tutumun zorluğu ve uluslararası hukuki süreçler devreye girer. Bu karmaşıklık, Veldkamp’ın neden kabinede yeterli desteği bulamadığını açıklıyor.  İç politika etkileri — Seçimlere kısa ve orta vadeli yansımalar NSC için maliyet: NSC, protesto tabanına ve seçmen tabanına sert dış politika adımlarını savunan bir profil sunuyordu; toplu çekilme, partinin seçmenine verdiği mesaj açısından hem cesaret hem de risk barındırıyor. Sağ ve solun polarizasyonu: Hollanda siyasetinde İsrail–Filistin konusunda kamuoyu hassasiyeti yükseldi; bu başlık, 29 Ekim seçim kampanyalarında partilerin hem iç hem dış politikalarını yeniden şekillendirebilecek bir alan haline geldi. Geert Wilders ve PVV etkisi: PVV’nin ortamı yeniden şekillendiren muhalif söylemleri ve göç/güvenlik meselelerindeki etkisi, dış politika krizlerinin yerel siyasi söyleme nasıl entegre edileceğini belirleyecek.   Uluslararası yankılar ve AB düzeyi sonuçlar Veldkamp’ın istifası, Hollanda’nın daha sert politikalar izleme eğilimini sembolize eden bir olay olarak algılanıyor; aynı zamanda AB içinde de yeni tartışma başlıkları açtı. Hollanda, önceki adımlarda İsrail’e karşı bazı kısıtlayıcı önlemler almış ve uluslararası bildirilere imza atmıştı; Veldkamp’ın ayrılığı, AB içinde yaptırım/tavır uyumu konusunda yeni müzakereleri tetikleyebilir. Diğer başkentlerin tepkisi, önlemlerin ne ölçüde koordineli uygulanabileceğini belirleyecek.  Ekonomik ve ticari boyut İthalata yönelik kısıtlamalar veya program dışı bırakmalar, kısa vadede ticaret akışlarında ve belirli sektörlerde dalgalanma yaratabilir. Hollanda’nın İsrail ile ticari ilişkileri nispeten sınırlı olsa da, AB çapında olası yaptırımlar tedarik zinciri ve teknoloji ortaklıkları üzerinde domino etkisi oluşturabilir. Ayrıca uluslararası şirketlerin hukuki pozisyonları ve sözleşmeleri de muhtemel itiraz alanları yaratır.  Senaryolar — Olası gelişme yolları Teknik vekâlet / idari yönetim: Seçimlere kadar vekâletle idare edilmesi; dış politika kararlarında büyük değişikliklerin ertelenmesi.   AB’de koordineli adımlar: Hollanda’nın girişimi AB içinde yankı bulur ve ortak sınırlı önlemler ortaya çıkar; hukuki süreçler ve müzakere süresi uzar.   Siyasi kutuplaşmanın derinleşmesi: İç siyaset daha da sertleşir; seçim kampanyalarında dış politika milliyetçi/insani eksenlerde tartışma konusu olur.   Kaynakların değerlendirmesi ve notlar Bu metin, Hollanda ve uluslararası haber ajanslarının, siyaset analizlerinin ve resmi hükümet bildirilerinin çapraz taranmasıyla hazırlanmıştır. Veldkamp’ın açıklamaları ve NSC’li istifaların sıralaması AP, Reuters, Al Jazeera, The Guardian ve Hollanda merkezli haber kaynakları tarafından doğrulandı; haberlerdeki “dokuz bakan” ifadesi farklı mecralarda farklı biçimlerde aktarıldığı için metinde resmi görev dağılımı üzerinden (5 bakan + 4 devlet sekreteri) ayrım yapıldı. sadakathaber.com   termesondakika.com Caspar Veldkamp’ın istifası, Hollanda’daki geçici hükümetin kırılgan dengesini daha görünür hâle getirdi ve Avrupa’da İsrail politikası ekseninde yeni bir tartışma dalgası başlattı. Seçimlere kadar geçen sürede dış politika dosyaları teknik yönetimle yürütülecek; ancak sahadaki insani ve politik baskılar nedeniyle bu konunun kampanya dönemi boyunca merkezde kalması muhtemeldir. Hollanda örneği, AB üyesi bir ülkede dış politika ilkeleri ile kabine içi siyasi gerçeklik arasındaki gerilimin nasıl hükümet krizine dönüşebileceğinin somut bir örneği olarak kayda geçti. 1TVTR — Cemal Peker